نوشته ای از: امیرترقی نژاد
متاسفانه دیوارنویسی و نوشتن بعضی از یاد گاری های بیجا در گوشه وکنار بافت تاریخی وآثار تاریخی در نقاط محتلف کشوربا عث شده که این مسئله چنان برای گردشگران مسئله خوشایندی نباشد. برخي از اين يادگاري هاكه اكثرا با رنگ، كليد، ذغال و يا ميخ حكاكي شده ،نام وتاریخ حضورافراد دراین مکانهای تاریخی ویا تبلیغ یک شرکت مانند تخلیه چاه فاضلاب است.
یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درمورد نوشتن یادگاری در فضاهای تاریخی،معتقد است: این پدیده زشت وناپسند تأسف علاقهمندان به میراث فرهنگی و تاریخی را بهدنبال داشته است.
سید جلال یحیی زاده تاکید می کند که فرهنگ سازی تنها راه برای پیشگیری از تخریب آثار تاریخی می باشد.
وی بااشاره به نقش مهم رسانه ها در این زمینه ،می افزاید: اگر سطح آگاهی در این زمینه افزایش یابد، شاهد بروز پدیده یادگارینویسی و تخریب آثار باستانی نخواهیم بود وجه بسا که این امر وپدیده زشت علاوه براینکه کاهش جدی پیدا می کند به طور کلی محو نیز حواهد شد.
مدیرعامل انجمن دوستداران وحافظان خشت خام یزد نیز می گوید: متاسفانه یزد از خطر دیوارنویسی و نوشتن آگهیهای تبلیغاتی دربافت تاریخی و آثارتاریخی در امان نیست.
علیرضا صادقی با اشاره به اینکه آثار باستانی در این استان وجود دارند که همیشه در معرض تخریباند،اظهارمی دارد:برای نمونه در بقعه 12امام وزندان اسکندر که بعنوان یکی قدیمی ترین ابنیه های تاریخی در کشور محسوب می شوند با یادگارنویسی افراد مواجه شده است.
وی دلایل این امر راحفاظت کم وسطح پایین اگاهی های اجتماعی در حوزه میراث فرهنگی می داند وبراین باور است که باید تلاش شود تا با نصب تابلوهای هشداردهنده در سطح بافت تاریخی یزد و در کنار هر اثر تاریخی ازتخریب آثار تاریخی و میراث فرهنگی جلوگیری شود.
این دوستدار میراث فرهنگی همچنین پیشنهاد می دهد که در مکان های تاریخی باایجاد یک تابلو وگذاشتن دفتربه افراد وگردشگران پیشنهادداده شود که نام ویاد گاری هایی حود را در این مکان ها انجام دهند.
وی می گوید: متوليان ميراث فرهنگي مي توانند با نصب ديواري نمادين وانجام چنین کاری شرايط يادگاري نوشتن را براي افرادي كه مي خواهند حضور خود را در اين مكان ثبت نمایند فراهم كنند .
به اعتقاد صادقی ،انجام چنین کاری وهمچنین چاپ این نوع یادگاری ها علاوه برفرهنگ سازی باعث می شود که یاد گارنویسی برروی اثار وابنیه های تاریخی به شدت کاهش یابد.
در ادامه اینکه ،مدیرکل میراث فرهنگی وگردشگری استان یزدمی گوید:یاد گارنویسی به سیمای تاریخی شهر یزد ودر حقیقت به لحاظ کاربردی به آثاروابنیه های تاریخی این شهر صدمه های فراوانی زده است.
بهرام رضایی بااشاره به اینکه آثارتاریخی ،تابلوهای تبلیغاتی ونقاشی نیستند،ا ظهارمی دارد:این اقدام وپدیده زشت از سوی مردم فرهنگ دوست یزد محکوم است وما نیز براین اعتقادیم که این حرکات از سوی افراد کم اطلاعی صورت می گیرد که با اطلاع رسانی وتبلیغات صحیح شاهد کاهش ومحوشدن این اقدامات زشت خواهیم شد.
وی با تاکید براین نکته آثارتاریخی نشان دهنده میراث ماندگارنیاکان این سرزمین باقدمت است،می افزاید: فرهنگ سازي مهمترين راهكار مناسبی است که براي برخورد با اين پدیده می تواند موثر واقع شود.
یک کارشناس در حوزه میراث فرهنگی هم براین اعتقاد است که بافت تاریخی یزد از دیوارنویسی مصون دست نحورده باقی نمانده است.
محمد حسین محتاج الله می گوید: برخي از اين يادگاري ها با رنگ و اسپري هاي کارمی شود که چشم هرتوریست وگردشگری را متاسف وناراحت می سازد.
وی می افزاید:این در حالی است که كنده كاري های عميق با ميخ ویا وسیله های دیگر در برخی از آثارتاریخی یزد دیده می شود که با عث شده شرايط را براي هر گونه ترميم بازدارد.
مهدی زمان زاده نیز وقتی به دید یک دوستدار عرصه میراث فرهنگی به اینگونه مسائل نگاه می کند براین باوراست که کساني که روي آثار تاريخي يادگاري مينويسند در واقع با مقوله ميراث فرهنگي آشنا نيستند.
وی معتقد است: در صورتیکه ارزش آثارتاریخی به آحاد افراد جامعه اطلاع رسانی شود شاهد کاهش تحریب و یاد گارنویسی برروی اثارتاریخی خواهیم بود.
عباس ماندگاری یکی ازفعالین حوزه گردشگری هم براین اعتقاد است که پديده نوشتن يادگاري بر روي آثار تاريخي، عموماً توسط افرادي صورت ميگيرد که اطلاع کافي از اهميت حفظ آثار باستاني ندارند.
يک جامعهشناس در اين رابطه به خبرنگار ايسنا ميگويد: "ميل به جاودانگي" بهطور طبيعي در همه افراد وجود دارد و نميتوان کسي را يافت که روياي ماندگاري نام خود را در تاريخ نداشته باشد.
"ايرج ابراهيمي"، با بيان اينکه افراد براي پاسخگويي به اين نياز، ابزارها و بسترهاي مختلفي را مورد استفاده قرار ميدهند، تصريح ميکند: برخي از افراد در قالب فعاليت در رشتههاي هنري به اين نياز پاسخ ميدهند و برخي نيز به نويسندگي يا هر موضوع ديگري كه به جاودانگي آنها كمك كند، روي ميآورند و متأسفانه بعضي افراد نيز يادگارينويسي روي آثار تاريخي را، راهحلي براي ماندگاري نامشان ميدانند.
معاون حفظ، احيا و ثبت آثار تاريخي ادارهكل ميراث فرهنگي استان زنجان نيز در اين خصوص اظهار ميکند: برخي افراد با اين تصور اينکه يادگارينويسي سبب جاودانه شدن نامشان در تاريخ خواهد شد، آثار تاريخي را ابزاري براي هدف خود قرار ميدهند.
"مهرداد عسگريان" با اشاره به عدم آگاهي اين افراد نسبت به ارزش تاريخي آثار، خاطرنشان ميکند: چنين افرادي از روي ناآگاهي دست به اين اقدامات ميزنند، غافل از آنکه با گذشت ساليان، نه تنها نام نيکي از آنها به يادگار نميماند، بلکه يک اثر ارزشمند تاريخي نيز رو به تخريب ميرود.
يک کارشناس مرمت و بازسازي آثار تاريخي نيز با اشاره به شايع بودن اين پديده در جهان ميگويد: يادگارينويسي بر روي آثار تاريخي، پديده نوظهوري نيست و گاهي روي بعضي بناهاي تاريخي جهان، يادگارنوشتههايي مشاهده ميشود که قدمتشان با قدمت خود اثر برابري ميکند.
"هوشنگ ثبوتي" تصريح ميکند: اگرچه قديمي بودن يک يادگاري نوشته شده روي اثري تاريخي، حُسن محسوب نميشود، اما نشان ميدهد که حتي در زمان ساخت و استفاده از بنا نيز افرادي اقدام به نوشتن يادگاري روي بنا کردهاند.
ثبوتي با اشاره به تخريب اکوتوريسم توسط گردشگران، ميافزايد: در برخي مناطق گردشگري طبيعي نيز برخي افراد اقدام به کندهکاري روي بدنه درختان کهنسال و حتي ديوارههاي غارها ميكنند و توجهي به سهيم بودن همه مردم در اين منابع طبيعي ندارند.
يک روانشناس هم با اشاره به جنبههاي رواني اين پديده، به خبرنگار ايسنا ميگويد: از بُعد روانکاوي، برخي افراد که توانايي ارضاء نياز به ماندگاري را از طريق روشهاي صحيح ندارند، دست به اعمال مخرب ميزنند.
"عليرضا کاظملو" با بيان اينکه افرادي که روي آثار تاريخي يادگاري مينويسند، در دو گروه دستهبندي ميشوند، تصريح ميکند: گروه اول بدون آگاهي از عواقب رفتار خود، اقدام به تخريب آثار تاريخي ميکنند. اما گروه دوم با وجود اطلاع از ارزشمندي آثار باستاني، با رفتاري مغرضانه، درصدد آسيبرساني به اين آثار هستند، بنابراين ميتوان گروه دوم را دچار اختلالات شخصيتي دانست.
وي ميافزايد: در برخورد با افرادي که شخصيت ضد اجتماعي دارند، معمولاً آموزش تأثير چنداني در اصلاح شيوه رفتاري آنها ندارد و چنين افرادي لزوماً بايد تحت درمان قرار گيرند، چرا که اين افراد دچار ناآرامي روحي هستند و پيوسته درصدد آسيب رساندن به مردم و اموال عمومي هستند.
به هرحال ،در کشور ما براي برخورد با تخريبگران اموال عمومي و آثار تاريخي، خلاء قانوني وجود ندارد اما ضمانت اجرايي اين بخش از قانون تا چه حد است؟ آيا ميتوان برخورد قانوني را بهترين راه جلوگيري از تکرار تخريب آثار تاريخي توسط افراد دانست؟
مديرکل قبلي ميراث فرهنگي استان زنجان در اين زمينه ميگويد: اگرچه قانون ميتواند مانع از آسيبرساني به آثار تاريخي شود و برخورد قانوني با مجرمان، ابزاري براي کاهش جرم تلقي ميشود؛ اما پيشگيري از وقوع چنين اقداماتي مؤثرتر خواهد بود.
"امير الهي" با تأکيد بر اينکه برخورد قانوني، آخرين راهحل اين پديده است، تصريح ميکند: ممکن است آسيب وارد شده به يک اثر تاريخي غيرقابل جبران باشد، لذا اقدامات براي پيشگيري از بروز رفتارهاي مخرب بايد در اولويت قرار بگيرد.
ثبوتي نيز در اين رابطه معتقد است: با وجود جرايم سنگيني که براي تخريبگران اموال عمومي و آثار تاريخي در قانون اساسي مقرر شده است، ضمانت اجرايي لازم در اينخصوص وجود ندارد.
وي با اشاره به نبود متولي براي پيگيري اين موضوع، اظهار ميکند: براي جلوگيري از آسيب ديدن آثار تاريخي توسط افراد، با خلاء مديريتي و حفاظتي مواجه هستيم.
معاون حفظ، احياء و ثبت آثار تاريخي ادارهكل ميراث فرهنگي استان زنجان نيز با بيان اينکه اجراي قانون در جامعه، به بسترسازي نياز دارد، خاطرنشان ميکند: برخي اوقات افراد نسبت به جرم بودن بعضي فعاليتهاي خود آگاهي ندارند، لذا قبل از اجراي اقدامات قضايي، بايد زمينه براي اطلاعرساني در اين زمينه آماده شود.
عسگريان با اشاره به لزوم اطلاعرساني در خصوص جرم بودن تخريب آثار تاريخي، ميگويد: مردم بايد بدانند چه رفتاري از سوي قانون جرم تلقي ميشود و پيگرد قانوني دارد.
از اينرو بهنظر ميرسد با توجه به اهميت حفظ آثار تاريخي و مسئوليت اجتماعي كه براي حفظ ميراث فرهنگي براي نسلهاي آينده ضروري است و مجريان قانون بايد تمهيدات مؤثرتري جهت جلوگيري از اقدامات مخرب بينديشند.
.jpg)
.jpg)
