درياچه اروميه و زاينده رود را نجات دهيم
هم ميهنان ارجمند
سازمان هاي مردمنهاد دوستدار ميراث طبيعي و فرهنگي اصفهان، اين روزها همچون ديگر هم ميهنان خويش به شدت نگران بحرانهايي هستند كه گريبان محيط زيست كشورمان را فراگرفته است.
بحرانهای زیست محیطی از جمله آلودگی هوا و آب، فرسايش خاك، تخریب جنگلها، گسترش بیابان و پیشروی کویر، و ریزگردهای عربي، در چند سال اخير به شكل فزايندهاي کشورمان را دربرگرفته است. اين در حالي است كه حفظ محیط زیست، تاثير مستقيمي بر تندرستي افراد جامعه، رشد اقتصادي، کاهش آسيب هاي اجتماعي، افزایش امنیت جامعه و... دارد، از اين روي در بسياري از كشورهاي جهان حفاظت از محیط زیست یکی از مهم ترین دغدغه های دولتها و ملتهاست.
يكي از مهمترين تخريب هاي محيط زيست كه در سالهاي اخير در كشورمان روي داده است، خشك شدن درياچه اروميه است. درياچه اروميه كه به عنوان ميراث طبيعي و تاريخي ايرانيان با عناويني همچون «دومين درياچه شور جهان»، «بزرگترين زيستگاه طبيعي آرتميا»، «بيستمين درياچه بزرگ جهان»، و «بزرگترين درياچه داخلي ايران» نام برده مي شود، به خاطر مديريت ناكارآمد منابع آب كشور، به شدت در حال خشك شدن است و متاسفانه مسئولان با فرافكني، علت اصلي اين مساله را خشكسالي اعلام مي كنند و اين در حالي است كه دست کم در طول دو سال گذشته، بر اغلب مناطق در حوضه آبخيز درياچه اروميه شرايط ترسالي حاکم بوده است.
اكوسيستم كم نظير درياچه اروميه به عنوان گنجينه ژنتيكي با تنوع زيستي و جاذبه هاي گردشگري آن، يكي از ارزشمند ترين سرمايه هاي ملي ماست كه به خاطر بي تدبيري سازمان هاي دولتي اين روزها نفس هاي آخر خود را مي كشد و بخش هاي وسيعي از آن به شوره زار تبدیل شده است و اگر در اين مورد هرچه سريع تر چاره انديشي نشود، دور نيست زماني كه در كتاب هاي جغرافي، نام «درياچه اروميه» به «کویر نمک اروميه» تغيير يابد و شاهد تاثيرات مخرب تغيير اقليم منطقه بر محيط زيست طبيعي و شهري پيرامون آن باشيم.
درياچه اروميه تا چند سال پيش غني ترين زيستگاه جهاني آرتميا ( سخت پوست آب شور) به عنوان غذاي اصلي برخي گونه هاي پرندگان مهاجر و منبع اصلي صادرات دها تُن « آرتميا» ي ايران به كشورهاي ديگر ( به عنوان غذاي آبزيان پرورشي) بود اما امسال به خاطر خشكي درياچه و افزايش غلظت نمك، با ناباوري شاهد واردات آرتميا از كشور چين به ايران هستيم.
بيگمان مديريت ناكارآمد منابع آب و کشاورزی، سياست هاي منجر به توسعه ناپايدار، و سد سازیهای غيرعلمي بر رودخانه هاي آب رسان به درياچه اروميه نقش مهمي در خشك شدن شتابنده اين درياچه داشته است؛ از اين روي لازم خواهد بود كه هرچه سريعتر با بازنگري در روند فعلي ضمن استفاده از روش هاي نوين آبياري و بالابردن راندمان آبياري، از هر گونه حفر چاه عميق و نيمه عميق و گسترش زمين هاي کشاورزي جلوگيري شود و طرح هاي جديد سدسازي در منطقه متوقف شود، تا بتوان حقآبه زيستمندان پيرامون اين درياچه را به آنان بازگرداند.
سازمان هاي مردم نهاد دوستدار ميراث طبيعي و فرهنگي اصفهان، زيان هاي ناشي از خشكي درياچه اروميه را به عنوان يك «بحران ملي» متوجه همه ملت ايران دانسته و ضمن پشتيباني از درخواست هاي مكرر هم ميهنان آذربايجاني، خواستار توجه جدي و فوري همه مديران و مسئولان كشور در همه سطوح به اين «بحران ملي» به جاي فرافكني و برخود با اعتراض به حق هم ميهنان آذربايجاني هستند.
هم میهنان ارجمند
اين روزها كه درياچه اروميه روزگار سختي را مي گذراند، مردم اصفهان نيز خود را در خشم و اندوه هم ميهنان آذربايجاني شريك مي دانند ولي خود نيز در اندوه خشك شدن جگرگوشه شان «زاينده رود» به سر مي برند و خواستار توجه جدي مسئولان به اين مساله هستند.
متاسفانه، چند سال است كه زاينده رود نيز همچون درياچه اروميه به خاطر سوء مديريت منابع آب، به خشكي گراييده و اين مساله تأثيرات مخربي بر شهر تاريخي اصفهان و منافع ملي كشورمان داشته است.
عوارض ناشي از خشك كردن زاينده رود كه مسئولان به آساني از كنار آن ها مي گذرند بي شمار است اما برخي از مهم ترين آنها عبارتند از: ناديده گرفتن حقآبه مناطق پاييندست زاينده رود و نابودي كشاورزي در زمين هاي حاصلخيز شرق اصفهان، خشك شدن تالاب گاوخوني، از بين رفتن گونه هاي جانوري و گياهي، فقر و آسيب هاي اجتماعي ناشي از بيكاري كشاورزان و دامداران منطقه، پايين آمدن قابل توجه آمار گردشگران داخلي و خارجي، اندوه و افسردگي مضمن شهروندان اصفهاني، و خشك شدن هزاران درخت در بيشهها و بوستان هاي شهر .
روشن است كه براي برون رفت از بحران خشك شدن زاينده رود، بايد مواردي همچون اصلاح روش هاي غلط مديريت منابع آب و ايجاد مديريت واحد و يكپارچه اكوسيستم زاينده رود از سرچشمه تا تالاب، لغو قانون استقلال آب استان ها كه در سال 1384 به تصويب رسيد، رعايت حق آبه كشاورزان و بستر رودخانه زاينده رود كه در قانون توزيع عادلانه اب در سال 1361 به تصويب مجلس رسيد، در دستور كار نهادهاي مربوط قرار گيرد.
سازمان هاي غير دولتي امضاء كننده اين بيانيه بار ديگر ياد آور مي شوند كه بحران خشك شدن درياچه اروميه و زاينده رود يكي از ده ها بحران جدي محيط زيست كشور است كه اين روزها در استان هاي مختلف كشور پديدار است و مردم نواحي مختلف كشور با آن ها روبرو هستند.
واقعيت اين است كه درياچه اروميه و زاينده رود تنها متعلق به مردم آذربايجان و اصفهان نيستند. اين منابع طبيعي، سرمايه هاي ملي همه ملت ايران و گنجينه طبیعي متعلق به همه مردم جهان هستند و سهم ملت و دولت ايران در پاسداشت آن ها بيش از ديگران است.
اميدواريم مسئولان كشور از آنچه كه تاكنون در اصفهان و آذربايجان روي داده است، آموخته باشند تا بيش از اين منابع طبيعي كشور در معرض آسيب و نابودي قرار نگيرد و در هيچ كدام از استان هاي كشور شاهد چنين بحران هاي زيست محيطي نباشيم و هرچه سریع تر با بهره گرفتن از راهکارهای علمی به نجات دریاچه ارومیه و زاینده رود بشتابند.
زنده باد دریاچه ارومیه،
زنده باد زاینده رود،
زنده باد ایران.
سازمان های مردم نهاد دوستدار میراث فرهنگی و طبیعی استان اصفهان- شهریور 1390
فهرست سازمان های امضاء کننده بیان نامه به ترتیب حروف الفبا:
انجمن اصفهان پژوهان
انجمن اندیشه جوان اصفهان
انجمن بنا نوا
انجمن جام جهان بین اسپادانا
انجمن حامیان حقوق بشر اصفهان
انجمن دوستداران میراث فرهنگی ارگ زنده رود قورتان
انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری امرتاد
انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری مهرگرد بهستان
انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری ورزنه
انجمن راویان شکوه ایران (اصفهان)
انجمن زیست محیطی حمایت از حیوانات استان اصفهان
انجمن غارنوردان و غارشناسان ایران (اصفهان)
انجمن نویدآوران طبیعت سپاهان
انجمن وحدت جوانان ایران ( اصفهان)
انجمن وحدت ملی ایران (اصفهان)
کانون بارگاه مهر
کانون فرهنگ پژوهان ایرانا، دانشگاه اصفهان
کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ (اصفهان)
موسسه دید خرد
انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری مهرگرد بهستان
انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری ورزنه
انجمن راویان شکوه ایران (اصفهان)
انجمن زیست محیطی حمایت از حیوانات استان اصفهان
انجمن غارنوردان و غارشناسان ایران (اصفهان)
انجمن نویدآوران طبیعت سپاهان
انجمن وحدت جوانان ایران ( اصفهان)
انجمن وحدت ملی ایران (اصفهان)
کانون بارگاه مهر
کانون فرهنگ پژوهان ایرانا، دانشگاه اصفهان
کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ (اصفهان)
موسسه دید خرد
