گزارش نماینده انجمن دوستداران و حافظان خشت خام
نخستین همایش بین المللی معماری دست کند
"معرفی معماری دست کند"
این نوع از معماری که در دهههای 70 میلادی بیاهمیت و غیر قابل قبول بوده در سالهای اخیر به عنوان هنر خلاقانه بشر در به آشتی رسیدن با طبیعت مطرح شده و در سراسر جهان مورد توجه است.
در ایران نیز با پیشینه ارزشمند خود و به ویژه به دلیل ویژگیهای اقلیمی و جغرافیایی متنوع، یکی از کشورهای دارای آثار دستکند در انواع گونهها است که تلاش برای شناسایی و معرفی آنها و استفاده از تجربیات سایر کشورها در راستای حفاظت این آثار ارزشمند می تواند بسیار مفید باشد.
نخستین همایش بین المللی معماری دستکند 12 لغایت 14 اردیبهشت ماه 1390 در ماهان مرکز بین المللی علوم پیشرفته(هایتک) برگزار شد و با دعوت رسمی دبیرخانه همایش نماینده انجمن دوستداران و حافظان خشت خام با ارائه 2 پوستر پذیرفته شده با عناوین:1- قنات چیست؟ و 2- قنات زارچ طولانی ترین قنات ایران حضور یافتم.
در ماههای منتهی به ارائه مقاله و پوستر با ارتباط با دبیرخانه علمی نخستین همایش بین المللی معماری دستکند در خصوص ارائه و حضور پوستر و استند های انجمنهای دوستدار میراث فرهنگی هماهنگی های لازم صورت گرفته بود که با ارسال پوستر و چاپ و نصب استندها پذیرفته شد انجمن دوستداران و حافظان خشت خام تنها انجمن حاضر در این همایش معتبر علمی بود.
برگزارکنندگان همایش معماری دستکند ایران پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور و اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان کرمان و با مشارکت یونسکو، استانداری کرمان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری میمند، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه هنر و شهید باهنر کرمان برگزار شد.
افتتاحیه همایش صبح روز سه شنبه 12 اردیبهشت 1391 شامل عناوین ذیل برگزار شد:
1- خیر مقدم مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان کرمان
2- ارائه گزارش دبیر علمی همایش خانم دکتر مهناز اشرفی
3- سخنرانی استاندار کرمان
4- سخنرانی معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و سرپرست پژوهشکده میراث فرهنگی
5- نمایش فیلم کوتاه
6- بازدید از نمایشگاه
خلاصه ای از سخنرانی های افتتاحیه همایش:
معاون ميراث فرهنگي کشور گفت: معماري دستکند نشاندهنده نبوغ پيشينيان ما در مديريت انرژي و بهرهگيري مناسب از طبيعت است.
مسعود علويان صدر در سخنراني افتتاحيه اولين همايش معماري دستکند در کرمان با بيان اين مطلب اظهار داشت: معماري دستکند نشاندهنده بهرهگيري مناسب گذشتگان از ظرفيتهاي محيط اطراف خود است، بهگونهاي که با گذشت سالها ميتوان تطابق، تکامل و تعامل انسان با محيط را در اين سازهها مشاهده کرد.
وي تصريح کرد: در واقع معماري دستکند ميزان درک انسان از محيط، احترام به طبيعت و نحوه تاثيرگذاري موثر را نشان ميدهد.
اين مقام مسوول ادامه داد: تمام مولفههاي جريان زندگي را ميتوان در اين نوع معماري مشاهده کرد بهگونهاي که مفاهيم جغرافيايي، اقليم، مباحث امنيتي، سياسي و مفهوم اقتصادي در اين معماري فاخر ايراني وجود دارد.
رئيس پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گفت: زواياي پنهان زندگي گذشتگان در دانش معماري و درک آنها از طبيعت در همايش معماري دستکند نمايان ميشود.
محمدرضا بذرگردر همايش معماري دستکند با بيان اين مطلب اظهار داشت: بيترديد گذشتگان در شناخت محيط پيرامون خود و مکانيابي براي زندگي از تبحر خاصي برخوردار بودند که نميتوان از اين دانش به سادگي گذشت.
دبير علمي اولين همايش معماري دستکند از استقبال گسترده پژوهشگران و صاحبنظران داخلي و خارجي براي شرکت در اين نشست خبر داد.
دکتر مهناز اشرفي در سخنراني مراسم افتتاحيه همايش معماري دستکند با بيان اين مطلب اظهار داشت: در روزهاي پاياني سال 90 با اعلام فراخوان عمومي بيش از 300 مقاله به دبيرخانه اين همايش ارسال شد که افزايش اين تعداد تا پيش از آغاز نشست نيز ادامه پيدا کرد.
وي تصريح کرد: از ميان اين مقالات تنها 80 مقاله انتخاب و با توجه به فرصت کم فقط 22 سخنراني تدارک ديده شد.
اين مقام مسوول ادامه داد: با اين که همايش معماري دستکند براي نخستينبار در کشور برگزار ميشود، گروههاي مختلف خارجي نيز براي حضور در اين نشست اعلام آمادگي کردند که اين امر کمنظير است.
اشرفي افزود: اساتيد برجسته دانشگاههاي سوئيس، فرانسه و انگليس براي شرکت و ايراد سخنراني در همايش معماري دستکند اعلام آمادگي کردند و در آن حضور يافتند که در فواصل برنامه به ارائه مقالات خود در خصوص آثار دستکند ايراني خواهند پرداخت.
دبير علمي اولين همايش معماري دستکند يادآور شد: مباحث تازهاي در اين نشست مطرح ميشود که ميتواند دستاورد علمي مناسبي براي جامعه دوستدار ميراث فرهنگي به همراه داشته باشد.
استاندار کرمان گفت: همايش معماري دستکند ميتواند داشتههاي تاريخي و فرهنگي اين استان را به مفهوم واقعي نشان دهد.
اسماعيل نجار در سخنراني افتتاحيه نخستين همايش معماري دستکند با بيان اين مطلب اظهار داشت: داشتههاي باستاني کرمان داراي ويژگيهاي بيبديلي است که ميتواند در جذب گردشگر و علاقهمندان به آثار تاريخي موثر باشد.
وي تصريح کرد: ارگ بم، مجموعه گنجعليخان، بام شازده و روستاي ميمند بخشي از داشتههاي تاريخي کرمان به شمار ميآيند و آنطور که بايد به آنها توجه نشده است.
-----------------------------------------------------------------------
رونمائی از پوسترهای انجمن دوستداران و حافظان خشت خام
در بخش دوم و روز نخست همایش ارائه های ذیل صورت گرفت:
نشست اول: سرزمین و معماری دست کند
دبیر جلسه: خانم ماریا کرد جمشیدی
ارائه ها:
1- بررسی نحوه تاثیر گذاری نوسان دما و خشکی هوا در شکل گیری معماری روستای دست کند/ توسط: محمد رضا بذرگر
2- نقش زمین در تنظیم شرایط محیطی/ توسط: منصوره طاهباز
3- بهره وری از توان طبیعت در مبارزه با طبیعت/ توسط: زینت داعی پور
نشست دوم: معرفی گونه های معماری دست کند
دبیر جلسه: دکتر حسن رحیمیان
ارائه ها:
1- بررسی و تحلیل تیپولوژی کاربردی معماری دست کنددر حاشیه شمالی خلیج فارس استان بوشهر / توسط: حسن کریمیان
2- در جستجوی معماری دست کند سردابه های زیر زمینی تهران/ توسط: احمد میرزا خوشنویس
3- کانال دستکند داریون؛ ساسانی؟ اشکانی(الیمایی)؟ یا هخامنشی؟/ توسط: محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار
نشست سوم: معماری زیر زمینی
دبیر جلسه: دکتر احمد میرزا کوچک خوشنویس
ارائه ها:
1- شهرهای زیر زمینی به اویی نوش آمد شهر زیز زیمینی/ توسط: زهرا ساروخانی
2- Underground town-planning in France /Ander Guillerme
3- مجموعه آثار زیر زمینی دستکند سامن(شهر پنهان)/ توسط علی خاکسار
کارگاه ها:
1- میمند، کندوان(دکتر غلامرضا حقیقت نائینی دبیر جلسه)
2- نوش آباد( دکتر محمد مرتضایی)
3- واژه شناسی معماری دست کند (دکتر محمود ظریف)
-----------------------------------------------------------------
در بخش دوم و روز دوم همایش ارائه های ذیل صورت گرفت:
نشست چهارم: معرفی گونه های معماری دست کند
دبیر جلسه: مهندس محمد رضا حائری و دکتر محمد رضا اولیا
ارائه ها:
1- معماری دست کند دژالموت / توسط: حمیده چوبک
2- شناسایی معماری دست کند دره برزرود/ توسط: بهرخ برومندی
3- بردگوری دیناش 3 / توسط: رسول سیدین بروجنی
نشست پنجم: معرفی گونه ها و اجزاء معماری دست کند
دبیر جلسه: مهندس محمد رضا حائری و دکتر محمد رضا اولیا
ارائه ها:
1- زمینه های شکل گیری سکونتگاههای دست کند و تاثیر آن/ توسط: غلامرضا نائینی
2- پراکنش آثار معماری دست کند ایران براساس دسته بندی موضوعی/ توسط: امین کیوانلو
3- باستان شناسی ایوان اندر بررسی نسبت اشکفت با ایوان/توسط: محمدرضا حائری
4- مبلمان در فضاهای دست کند منظر فرهنگی میمند/ توسط غلامحسین پورمهراب
نشست ششم: اجتماع، فرهنگ و معماری دست کند
دبیر جلسه: مهندس محمد حسن محبعلی
ارائه ها:
1- درباره نقش شکارگاه در تاق بستان/ توسط: محمد میرشکارایی
2- تحلیل تطبیقی یک فرم خاص در معماری دست کند: مهرابه های ایرانی و میترائیوم های رومی / توسط میثم لباف خانیکی
3- دست کند های آرامگاهی: سیر تحول و گونه شناسی/ توسط : مژگان خان مرادی
نشست هفتم: حفاظت و معماری دست کند
دبیر جلسه: مهندس سیاوش صابری
ارائه ها:
1- Rehabilitation of troglodytic in France/Oliver Huet
2- چالش های موجود در حفاظت سایت های دست کند / توسط: مهناز اشرفی
3- Troglodytic architecture conservation/Leila el –WAKIL
آخرین برنامه همایش خواندن بیانیه پایانی همایش و تقدیر از دست اندکاران اجرائی همایش بود.
-----------------------------------------------------------------------
حاشیه های خواندنی نخستین همایش بین المللی معماری دست کند ایران
1- ارائه پوستر و استند معرفی معماری دست کند استان یزد (قنات ها) و معرفی انجمن دوستداران و حافظان خشت خام به عنوان تنها انجمن مردم (N.G.O)مورد استقبال حاضران ایرانی و خارجی در همایش قرار گرفت.
2- چهره دانشگاهی و نام آشنائی حاضر در همایش دکتر محمد رضا اولیا از اساتید معماری بود که به دعوت مهندس حائری در جایگاه دبیر جلسه در صبح روز دوم همایش در کنار ایشان قرار گرفت که در چند نوبت صحبتها و بیان نظرهای ایشان مورد توجه ویژه حاضران در همایش قرار گرفت.
3- 21 سخنرانی توسط متخصصان، صاحبنظران و اساتید داخلی و خارجی در دو روز اول نخستین همایش معماری دستکند ایران در کرمان ارائه شد.
4- موضوع معماری دستکند برای نخستین بار در جهان با برگزاری این همایش مطرح شد.
4- همایش معماری دستکند ایران مصادف با ارسال پرونده نخستین سایت دستکند ایران به منظور قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی برای سال 2013 میلادی برگزار میشود و میهمانانی از کشورهای مختلف جهان از جمله سوئیس و فرانسه در این همایش به ارائه مقاله و سخنرانی پرداختند.
5- دانشجویان رشتههای باستانشناسی، معماری و مرمت از سراسر کشور در این همایش حضور یافته بودند.
6- از برنامه های جانبی همایش بازدید از حمام گنجعلی خان چایچخانه سنتی بازار قدیم کرمان و روستای تاریخی میمند در روز پنجشنبه (روز پایانی همایش بود)
7- بازدید از روستای تاریخی میمند در روز پایانی توسط 320 متشکل از حاضران در همایش و دانشجویان با 8 اتوبوس و با اسکورت ویژه نیروی انتظامی صورت گرفت.
8- در این همایش خواهر خواندگی روستاهای تاریحی کندوان و میمند اعلام شد.
پایان / علیرضا صادقی/ نماینده انجمن دوستداران و حافظان خشت خام
اردیبهشت 1391