سی‌و‌سومین سال حضور ایران در کنوانسیون میراث جهانی یونسکو فرار رسید و این کشور چهاردهمین و پانزدهمین اثر خود را نیز در فهرست میراث جهانی جای داد. با این حال و در مقایسه با کشورهای دیگر، ایران همچنان رتبه قابل توجهی ندارد و کشورهایی چون ایتالیا و اسپانیا با بیش از 40 اثر ثبتی رتبه‌های جهانی دارند.

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی – سی و ششمین کنفرانس میراث جهانی فرا رسید و نمایندگان پنج قاره‌ رنگی دنیا به سن پترزبورگ آمدند که اثر دیگری از دستاورد تمدن جهانی را در اوراق یونسکو ثبت کنند. حرکتی که سی و شش سال پیش آغاز شد و جهانیان از آن استقبال کردند.

نگاهی به گذشته نشان می‌دهد، سال 1972 اولین جرقه سازمان میراث جهانی یونسکو با موضوع حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر زده شد. آثاری که اهمیت جهانی دارند و متعلق به همه انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند. این اقدام با استقبال بسیاری از سوی ملت‏ها رو به رو شد، اما ایران سه سال پس از تصویب کنوانسیون عمومی یونسکو در تاریخ چهارشنبه ،26 فوریه سال 1975 به این کنوانسیون پیوست.
امروز نزدیک 180 کشور دنیا کنوانسیون میراث جهانی را امضا کرده‌اند و نزدیک به 936 محوطه فرهنگی و طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
ایران که در طی سال‌ها به صورت نموداری پر فراز و نشیب در این کنفرانس حضور داشته، تا کنون توانسته از 15 اثر خود برای جای گرفتن در میراث جهانیان دفاع کند.
به همین منظور جدولی تهیه شده که نشان دهنده فعالیت نمایندگان ایران در سال‌های گذشته بوده‌است. این جدول پراکندگی آثار ثبت جهانی را در ایران نشان می‌دهد. از سوی دیگر میزان پرونده‌های ثبتی نشان دهنده فراز و نشیب ایران در فهرست ثبت جهانی بوده‌است.
ایران در سال‌های دفاع مقدس و مقابله علیه عراق و پس از آن دوران سازندگی پس از جنگ، حضور کمرنگی در ثبت پرونده‌های جهانی داشته‌است که این دوره باعث شد از سال 58 تا سال 82 هیچ اثری در فهرست میراث جهانی ثبت نشود.
سال 1386 نیز به دلیل کامل نبودن پرونده کلیساهای غرب کشور، ایران نتوانست تا از میراث خود در برابر جهانیان دفاع کند و همین پرونده سال بعد پس از تکمیل در فهرست میراث جهانی جای گرفت. با این وجود، به نظر می‌رسد که ایران گرچه نزدیک به 53 پرونده مقدماتی در یونسکو برای ثبت جهانی دارد، اما این تعداد پرونده در برابر هزاران اثر ثبت ملی در ایران که ریشه در دیرینه آن دارد، بسیار کم و اندک است.
آخرین آمار ثبت جهانی نشان می دهد که ایتالیا با 44 اثر، اسپانیا با 41 و چین با 38 میراث جهانی به‌ترتیب در فهرست اول تا سوم، قرار گرفته‌اند. در رتبه‌های بعدی، آلمان با 34 اثر، فرانسه با 32، مکزیک با 29، انگلیس با 28، هند با 27، روسیه با 23 و آمریکا با 20 اثر ثبت شده هستند.
15 پرونده ثبتی به نام ایران در حالی است که این سرزمین پهناور و باستانی نزدیک 51 پرونده مقدماتی دارد که با معرفی اولیه به یونسکو فرستاده است و این پرونده ها در انتظار ثبت جهانی هستند.

 

 پرونده‌های ثبتی ایران

ردیف

نام اثر

شماره ثبتی اثر

تاریخ ثبت اثر

محل اثر

1

چغازنبیل

112

1358

استان خوزستان

2

تخت جمشید

114

1358

استان فارس

3

میدان نقش‌جهان

115

1358

استان اصفهان

4

تخت سلیمان

1077

1382

استان آذربایجان غربی

5

ارگ بم

1208

1383

استان کرمان

6

پاسارگاد

1106

1383

استان فارس

7

گنبد سلطانیه

1188

1384

استان زنجان

8

بیستون

1222

1385

استان کرمانشاه

9

مجموعه کلیساهای غرب کشور

1262

1387

آذربایجان شرقی،آذربایجان غربی

10

سازه‌های آبی شوشتر

1315

1388

استان خوزستان

11

مجموعه تاریخی بازار تبریز

1346

1389

آذربایجان شرقی

12

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

1345

1389

استان اردبیل

13

باغ‌های ایرانی

1372

1390

استانهای فارس،اصفهان،مازندران،کرمان،یزد، خراسان

14

مسجد جامع اصفهان

1391

استان اصفهان

15

گنبد قابوس

1391

استان گلستان

 پروند‌ه‌های ارسالی برای ثبت در فهرست میراث جهانی

ردیف

نام اثر

محل اثر

تاریخ ارسال پرونده

1

مجموعه تاریخی قصر شیرین

استان کرمانشاه

1997

2

مجموعه تاریخی فیروز آباد

استان فارس

1997

3

شوش

استان خوزستان

1997

4

نقش رجب و نقش رستم

استان فارس

1997

5

تپه سیلک

استان اصفهان

1997

6

محور تاریخی اصفهان

استان اصفهان

2007

7

شوش (پرونده تکمیلی شهرباستانی)

استان خوزستان

2007

8

شهرهای تاریخی ساسانی(بیشاپور،فیروزآباد،سروستان)

استان فارس

2007

9

طاق بستان

استان کرمانشاه

2007

10

میمند

استان کرمان

2007

11

کوه خواجه

استان سیستان و بلوچستان

2007

12

شهرسوخته

استان سیستان و بلوچستان

2007

13

مجموعه‌های مرتبط با تخت جمشید

استان فارس

2007

14

بنای تاریخی کنگاور

استان کرمانشاه

2007

15

ساختار تاریخی یزد

استان یزد

2007

16

شهر تاریخی میبد

استان یزد

2007

17

محور تاریخی فرهنگی تهران (کاخ گلستان)

استان تهران

2007

18

بندر سیراف

استان بوشهر

2007

19

بازار قیصریه لار

استان فارس

2007

20

بسطام و خرقان

استان سمنان و قزوین

2007

21

بافت تاریخی دامغان

استان سمنان

2007

22

نمای فرهنگی و طبیعی رامسر

استان مازندران

2007

23

مسجد کبود

استان آذربایجان شرقی

2007

24

چشم‌انداز توس

استان خراسان رضوی

2007

25

شهر تاریخی ماسوله

استان گیلان

2007

26

مجموعه تاریخی ایزد خواست

استان فارس

2007

27

چشم انداز فرهنگی الموت

استان قزوین

2007

28

قنات گناباد

استان خراسان رضوی

2007

29

زوزن

استان خراسان رضوی

2007

30

دره خرم آباد

استان لرستان

2007

31

جیرفت

استان کرمان

2007

32

محور تاریخی سلجوقیان و غزنویان خراسان

استان خراسان رضوی

2007

33

چشم انداز فرهنگی کردستان

استان کردستان

2007

34

پارک ملی گلستان

استان گلستان

2007

35

جنگل کاسپین

استان گلستان، گیلان، مازندران

2007

36

جزیره قشم

استان هرمزگان

2007

37

کویر لوت نواحی نزدیک به شهداد

استان کرمان

2007

38

منطقه حفاظت شده ارسباران

استان آذربایجان شرقی

2007

39

سبلان

استان اردبیل

2007

40

پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچان

استان کرمان

2007

41

غار علی صدر

استان همدان

2007

42

جاده ابریشم

استان خراسان رضوی

2007

43

چشم انداز طبیعی و فرهنگی ایذه

استان خوزستان

2008

44

مجموعه تاریخی دوران زندیه شیراز

استان فارس

2008

45

ساختار تاریخی فرهنگی کرمان

استان کرمان

2008

46

هگمتانه

استان همدان

2008

47

مجموعه پل‌های تاریخی استان لرستان

استان لرستان

2008

48

پارک ملی توران

استان سمنان

2008

49

دریاچه هامون

استان سیستان و بلوچستان

2008

50

منطقه حفاظت شده حرا

استان هرمزگان

2008

51

کوه دماوند

استان مازندران

2008